Δώρο ψυχοθεραπείας, Irvin Yalom

Σκέψεις, παρατηρήσεις από την κλινική δουλειά του Irvin Yalom που περιέχονται στο βιβλίο του «το δώρο της ψυχοθεραπείας» και απευθύνονται στους ψυχοθεραπευτές, μου έδωσαν την αφορμή να προσαρμόσω και να διασκευάσω αυτά που διάβασα. Νομίζω θα μπορούσαν να αναφέρονται επίσης στους δασκάλους και στον τρόπο που δουλεύουν με τους μαθητές τους, για να είναι πιο αποτελεσματικοί. Προτάσεις και προσπάθειες για μια πιο ουμανιστική προσέγγιση της εκπαίδευσης.
Νομίζω όμως ότι όλα αυτά αναφέρονται ούτως ή άλλως και στις ανθρώπινες σχέσεις γενικά, άρα μας αφορούν όλους.
* εκεί που αναφέρομαι σε δασκάλους ο Yalom αναφέρεται συνήθως σε θεραπευτές, κι όπου μιλώ για μαθητές ο Yalom αναφέρεται σε θεραπευόμενους.

• Είναι σημαντικό παρατήρησε ο Φρόιντ, κάποτε για τον θερα-πευτή (δάσκαλο) να εμφανίζεται τόσο μεγάλος στο μυαλό του θεραπευόμενου (μαθητή) , ώστε οι αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στους δύο να αρχίζουν να επηρεάζουν την πορεία του ασθενούς (μαθητή).
• Ο δάσκαλος έχει πολλούς μαθητές και όπως είναι φυσικό οι μαθητές σκέφτονται πολύ περισσότερο το δάσκαλό τους απ’ ό,τι εκείνος αυτούς.
• Η διαφορά ανάμεσα στους καλούς και τους κακούς δασκάλους δεν είναι αν διαπράττουν ή όχι λάθη αλλά το τι κάνουν με τα λάθη τους.
• Αν δε φερόμαστε με αυθεντικό τρόπο δεν μπορούν οι μαθητές μας να μας εμπιστευτούν στο μακρύ έργο που έχουμε μπροστά μας.
• Πολλές φορές αισθανόμαστε μεγάλη λαχτάρα να βρούμε έναν τρόπο, έναν οποιοδήποτε τρόπο να ανακουφίσουμε τους μαθη-τές μας υποσχόμενοι πολλή περισσότερη ανακούφιση απ’ ότι είμαστε ικανοί να τους προσφέρουμε. Θα ήταν προτιμότερο να μι-λήσουμε με ειλικρίνεια για τη μεγάλη μας λαχτάρα να τους παρηγορήσουμε και για την αμηχανία μας με ποιο τρόπο να το κάνουμε.
• Αν κάνετε ένα λάθος, παραδεχτείτε το. Οποιαδήποτε προσπάθεια να τα μπαλώσετε, θα γίνει στο τέλος μπούμερανγκ. Κάποια στιγμή ο μαθητής θα αισθανθεί πως δεν ενεργείτε με καλή πίστη. Επιπλέον μια ανοιχτή ομολογία του λάθους σας λειτουργεί ως καλό πρότυπο για τους μαθητές και ως ένα ακόμα σημάδι ότι είναι σημαντικοί για σας.
• Επωφεληθείτε απ’ τις ευκαιρίες που σας παρουσιάζονται να μάθετε απ’ τους μαθητές σας. Φροντίστε να ρωτάτε συχνά ποια είναι η γνώμη τους για το τι βοηθάει στην εκπαιδευτική διαδικασία. Πράξεις που έχουν πολλή μεγάλη σημασία: να παρακο-λουθήσουμε μια αθλητική, μουσική ή οποιαδήποτε δραστηριότη-τά τους. Είναι σημαντικό να αισθάνονται τη σταθερότητα και την παρουσία μας και ότι νοιαζόμαστε. Πολλές φορές είναι ση-μάδι σεβασμού και αγάπης να κάνουμε αυτό που μας ζητούν.
• Είναι δεδομένη η σπουδαιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων. Τα διαπροσωπικά προβλήματα των μαθητών θα εκδηλωθούν τελικά στο εδώ και τώρα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στην τάξη. Το διαπροσωπικό μοντέλο στην εκπαίδευση θα μπορούσε να έχει ως στόχο ν’ απομακρύνει όλα όσα εμποδίζουν τη διαμόρφωση ικανοποιητικών σχέσεων. Η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από την αξιολό-γηση που βλέπουμε ν’ αντανακλά για το άτομό μας στα μάτια των σημαντικών προσώπων της ζωής μας: συντρόφων, φίλων, δασκάλων, οικογένειας.
• Αν διαφορετικά άτομα εκτεθούν σ’ ένα κοινό σύνθετο ερέθισμα, το πιθανότερο είναι πως θα εμφανίσουν πολύ διαφορετικές αντιδράσεις. Κάθε άτομο έχει διαφορετικό εσωτερικό κόσμο και το ερέθισμα έχει διαφορετική σημασία για τον καθένα. Είναι ση-μαντικό να δώσουμε την απαραίτητη βαρύτητα στις διαφορετικές αντιδράσεις των μαθητών μας και να μην περιμένουμε επομένως ίδια ανταπόκριση, συμμετοχή, ενθουσιασμό κ.λ.τ. κατά την εκπαιδευτική διαδικασία.
• Λαχταράμε την ανακούφιση που μας προσφέρει η απόλυτη αλήθεια, γιατί δεν μπορούμε ν’ αντέξουμε την απόγνωση μιας απόλυτα αυθαίρετης ύπαρξης. Ο Νίτσε το διατύπωσε ως εξής: η αλήθεια είναι μια ψευδαίσθηση, χωρίς την οποία ένα συγκεκρι-μένο είδος δεν θα μπορούσε να επιβιώσει.